Æрмæст литературæимæ баст æрмæджытæ дзы нæй, фæлæ ирон культурæйы æмæ историйы æвдисæнтæ
Егъау рацарæзты фæстæ байгом Хетæгкаты Къостайы номыл ирон литературæйы музей. Æрмæст литературæимæ баст æрмæджытæ дзы нæй, фæлæ ирон культурæйы æмæ историйы æвдисæнтæ. Мингай экспонаттæ æмбырд кодтой дæсгай азты дæргъы. Хæстæгдæр рæстæг сæ феныны фадат уыдзæн, кæй бафæнда, уыдонæн се *ппæтæн дæр. Бæлвырддæр хабæрттæ радзурдзæн Хъайтмазты Дзерассæ.
Советон æмæ революцийы агъоммæ дуджы уагъд «Нарты кадджытæ», номдзыд артистты сценикон уæлæдарæс, поэтты æмæ фысджыты хуызистытæ æмæ дзаумæттæ. Хетæгкаты Къостайы номыл ирон литературæйы музейы фондты ис 20 мин экспонатæй фылдæр. Æмбырд сæ кодтой 86 азы дæргъы. Хæзнадон лæмбынæг хъахъхъæны ирон адæмы истори. Ис дзы фенæн Зеленчукы цы дур ссардтой, уый къопи. Дзурæг у, нæ рагфыдæлтæм – алантæм – фыссынад кæй уыд, ууыл.
Музей байгом 1939-æм азы. Фæстаг 11 азы нæ куыста, уыдис бæстонæй базилинаг. Егъау реконструкцийы фæстæ кусæнуатæн лæвæрд æрцыд ног цард. Ам алы экспонатæн дæр ис йæхи уникалон истори.
Музейы ис 4 залы. Ныртæккæ дзы кусы 3. Алкæцыдæр баст у хицæн темæимæ. Уыимæ æрмæст литературæимæ нæ, фæлæ ирон адæмы культурæ æмæ историимæ. Æрмæджытæ æмбырдгонд цыдысты дæсгай азтæ. Музейы минæвæрттæ æмгуыстад кодтой æмæ кæнынц алыхуызон кусæнуаттимæ, фысджыты, наукæйы, культурæйы, аивады архайджытимæ æмæ сæ хæстæджытимæ.
Музей нымад у Уæрæсейы культурон намысы объектыл. Реконструкци цыдис 2 къæпхæнæй. Фыццаг райдыдта Аланийыл дзуæрттæ куы бафтыдтой, уый мин сæдæ азы бæрæг кæныны мадзæлттæ æххæстгæнгæйæ. Специалисттæ сног кодтой историон æддаг бакаст. Историон намыс хъахъхъæнгæйæ, ныууагътой æхсырф æмæ дзæбуг, трафаретæй скодтой дыууæсæрон цæргæсы хуыз. Сæххæст кодтой мидаивгæнæн куыстытæ дæр. Музей æххæстæй йæ дуæрттæ байгом кæндзæн хæстæгдæр рæстæг. Йæ кусджытæ куыд зæгъынц, афтæмæй фондты коллекци хъæздыгдæр кæндзæн ног экспонаттæй.
