Ахуыргæндтæ 50 азæй фылдæр кæй агуырдтой, уыцы Хъобаны рагон историон цыртдзæвæнтæ археологтæ ссардтой Кировы районы.
Ахуыргæндтимæ фембæлд республикæйы сæргълæууæг Мамсыраты Таймураз, æмæ йын равдыстой цымыдисаг æвдисæнтæ. Куыд зæгъынц, афтæмæй сæ фæрцы хуыздæр æмæ бæстондæр базонæн ис астæуккаг бронзæйæ ныры дуджы астæуккаг æнусты онг рæстæг. Ацы археологон къæхтытæ цымыдисаг сты уымæй, æмæ дзы Алайнаг культурæйæ уæлдай бæрæг дары Цæгат Кавказы культурæ. Ныр фидарæй зæгъæн ис Ирыстоны адæм 2 мин 800 азы размæ нæ, фæлæ 4 000 азы размæ кæй æрцардысты, уый.
2 азмæ Кубаны археологон æхсæнад зæххæн сбæрæг кодта йæ 15 000 квадратон метрæй фылдæр. Змейкæйы катакомбæты баиу сты Цæгат Кавказы, Хъобаны, Алайнаг культурæтæ. Бæрæг дзы сты тæтæр-монголы ныббырсты фæстиуджытæ дæр. Мамсыраты Таймураз куыд загъта, афтæмæй алы адæмыхаттæн дæр зынаргъ сты йæ бынтæ æмæ рагон æвдисæнтæ. Истори та хъуамæ арæзт уа æрмæстдæр наукон æмæ раст æвдисæнтыл.
