Ныр алкæйы бон дæр у нæ фыдæлты хæзнатæ хи цæстæй фенын
Рагæй цы хорзæхмæ æнхъæлмæ кастысты, уый сæххæст. Цалдæр азы бындурон цалцæджы фæстæ байгом Национ музей. Ныр алкæйы бон дæр у нæ фыдæлты хæзнатæ хи цæстæй фенын.
Ацы историон цаумæ Ирыстоны цæрджытæ æнхъæлмæ кастысты 30 азы. Республикæйы Национ музей байгом стыр рацарæзты фæзтæ. Ацы хъуыддагыл æппæты фыццаг дзурын райдыдтой 80-æм азты кæрон, экспонаттæ сæвæрдтой фондтæ кæм дарынц, уыцы рæтты. Фæндтæ бæргæ бирæ уыди, фæлæ сæ сæххæст кæнын афтæ æнцон нæ уыди. Цæгат Кавказы рагондæр музейтæй иуы рацарæзт 20 азы æмгъуыдмæ баурæдта Советон Цæдисы куы фехæлди, уæд. Арæзтадон куыстытæ дзы сног кодтой æрмæстдæр фæстаг цалдæр азы. Республикæйы Сæргълæууæг ацы фарста сæвæрдта федералон æмвæзадыл. Ирыстоны æмæ Санкт Петербурджы реставраторты размæ сæвæрдтой хæс музейон комплексæн йæ историон хуыз раздахын.
Аразджытæ базылдысты бæстыхайы æддаг бакастмæ, сæвæрдтой дзы гранитæй къæй, хъæдын дуæрттæ æмæ рудзгуытæ, сног кодтой залтæ. Ныр музейы хыгъды ис 4 бæстыхайы æмæ 10 залы – алы дугæн дæр иу зал. Хицæн агъуыст дзы радих кодтой Фыдыбæстæйы Стыр хæстæн. Экспозицимæ хаст æрцыдысты хъобайнаг культурæйы бронзæйæ дзаумæттæ, Скифты кусæнгæрзты æмæ хæцæнгарзы хуызтæ, Аланты уæлæдарæс.
Музейы æвæрд æрцыди мультимедион системæ дæр. Æрбацæуджытæн фадат уыдзæни документалон кинонывтæ фенынæн. Ам стыр æргом здæхт æрцыди археологон æркъæхтыты рæстæг цы дзаумæттæ ссарынц, уыдон кæм фæреставраци кæнынц, ахæм æрмадзтæ, зæгъын хъæуы уый, æмæ Ирыстоны ахæмтæ арæх фенæн нæй. Музейы ис Уырыссаг-туркаг хæсты архайджыты дзаумæттæ дæр. Иу ныхасæй, историйæн сæфæн нæй. Алы фæлтæртæн ацы музейон комплекс у историйыл афæлгæст.
