филиал вгтрк государственная телерадиовещательная компания “Алания”

Советон Цæдисы 68 Хъæбатыры. Уыдонæй 9 ныгæд сты Дзæуджыхъæуы намысы Аллеяйы. Фыдыбæстæйы Стыр хæсты рæстæг йæ райгуырæн зæхх хъахъхъæнынмæ ацыд нæ республикæйы алы цыппæрæм цæрæг. Йæ фыдыуæзæгыл нал сæмбæлд алы дыккæгæм. Карз тохтæ цыдысты Цæгат Ирыстоны дæр. Уæлахизы боны агъоммæ ныр нæ номарæн бынæттæм цæуы бындурон цæстдард. Моргуаты Ладæ радзурдзæн бæлвырддæр.

1942-æм азы ацы ранæй райдыдта Дзæуджыхъæуыл тох. Кæд æмæ иуæй иу историктæ зæгъынц, уый бынтон афтæ нæу, немыцæгтæ горæт кæй не рцахстой, уымæ гæсгæ, уæддæр тох вазыгджыныл нымад у. Фашисттæ фæнд кодтой ауылты Бакуйы нефты куыстгæнæн районмæ, стæй Хæстæгдæр æмæ Дард скæсæйнаг бæстæтæм бахæццæ уæвын. Уыцы рæстæг горæт хъахъхъæдтой мысанмæ хсæн 273-æм пъолк æмæ Орджоникидзæйы НКВД-йы дивизийы сырхæфсæддонтæ. Хъæбатырæй дзы сæхи равдыстой æндæр гæрзифтонг тыхтæ дæр. Рох нæу Петр Барбашовы сгуыхтдзинад дæр. Сыбираг лæппу, мысанмæхсæн 34-æм хайады командæгæнæг йæхицæй сæхгæдта знаджы амбразурæ.

Монументы автортæ дзы равдыстой хæстоны хъæбатырдзинад, йæ тых æмæ Уæлахизмæ тырнындзинад. Барбашовы номыл фæзуат ноджы хъомысджындæр уыдзæн, куы йæ рацаразой, уæд. Куыстытæ фæуыдзысты 9-æм маймæ. 2007-æм азы нæ горæтæн радтой «Æфсæддон намысы горæт»-ы ном. 2 азы фæстæ та сарæзтой стелæ. Уыцы кады аккаг нæ горæт у, зæгъынц историктæ. Советон Цæдисы 68 хъæбатыры, уыдонæй 9 ныгæд сты Намысы аллейæйы. Фыдыбæстæйы хæсты рæстæг райгуырæн уæзæг бахъахъхъæнынмæ цы фыддæр знаджы ныхмæ сыстад æппæт бæстæ. Республикæйы алы 4-æм адæймаг фæцыд тохы быдырмæ æмæ дзы алы дыккаг æнустæм баззад. Ацы бынæттæ хъуыды кæнынц бирæ цымыдисаг историон цаутæ. Уыд, идея кæй хонынц, ууыл тох. Ам 1942-æм азы августы Цæгат Кавказы адæмтæ сарæзтой митинг фашистты ныхмæ. Дзæуджыхъæу чи хъахъхъæдта, уыдонæй иу у Лидия Конькова. Йæ хъæбатырдзинад у чингуыты фысинаг. Скъоладзауæй ацыд хæстмæ. Уæлдæфмæ цæстдарды, хъусынгæнæн æмæ бастдзинады хицæн 23-æм батальонимæ хъахъхъæдта Дзæуджыхъæуы, Сталинград æмæ Бакуйы уæларв. Йæ хæстон фæндаг райдыдта Кавказы æмæ бахæццæ Австримæ.

Æвзонг чызджы уæхсчытыл æрæнцад вазыгджын хæс. Йе ххуысæй знаджы хæдтæхджытæ цыдысты къуырд. 530 чызгæй æрмæст Лидæ, хуыдтой йæ «Хæстон арвы сгарæг», фæцард абоны бонмæ. Йе ртæ æфсымæры та афтæ дæр нал сæмбæлдысты сæ райгуырæн уæзæгыл. Хæсты фæстæ Лидæ йæ цард сбаста скъолаимæ. Бирæ азты сывæллæттæн амыдта историйы урочытæ. Кæд æмæ йæхæдæг дæр у, историйы азфысты чи баззайдзæн ахæм сылгоймаг.