Конституцимæ гæсгæ алы адæймагæн дæр ис бартæ æмæ хæстæ. Фæлæ закъоны домæнтæ иууылдæр æххæст кæнынц, зæгъгæ, куы зæгъæм, уæд раст нæ уыдзыстæм.
Инклюзивон программæ регионты куыд æххæстгонд цæуы, уый сбæрæг кæныны тыххæй Цæгат Ирыстонмæ ссыд Уæрæсейы фæллойы æмæ социалон хъахъхъæнынады министры хæдивæг Татьянæ Блинова.
Инвалидтæм æмæ, 3 азы онг кæуыл цæуы, ахæм сабиты чи хъомыл кæны, уыцы сылгоймæгтæн куысты бынæттæ дæттыны фарстатæ куыд æххæстгонд цуынц, уый сбæрæг кæныны тыххæй Цæгат Ирыстонмæ кусæг балцы ссыд Уæрæсейы фæллойы æмæ социалон хъахъхъæнынады министры хæдивæг Татьянæ Блинова.
Бабæрæг кодта цалдæр куыстуаты æмæ организацийы. Барадон æмæ экономикон информацийы центр «Балц»-ы цы 32 адæймаджы кусы, уыдонæй 3 нымад сты тынг хорз специалисттыл. Уæвгæ компьютерон программæты технологитæ æмæ сусæгдзинæдтæ чи зоны æмæ дзы хорз чи пайда кæны, ахæм фæсивæд хъæуынц алы куыстуаты дæр. Ацы 3 сæ куысты иннæтæн сты фæзминаг. Кæд се нæниздзинад хъыгдард у, уæддæр сæ хæстæ æххæст кæнынц æнæзæрдæхудтæй æмæ æнæаиппæй. Се ппæт дæр сæ сты разы.
Министр разыйæ баззад центры инвалидтæн æмбæлгæ куысты уавæртæ кæй скодтой, уымæй. Æнцон кусæн æмæ алцæмæй ифтонг бынæттæй дæр, хорз мыздæй дæр – кусджытæ сты разы. Сæхæдæг куыд зæгъынц, афтæмæй сæхи иппæрдæй не нкъарынц, фæлæ йæ æмбарынц сæ зонындзинæдтæ æмæ арæхстдзинад кæй хъæуынц, уый.
Бузныг сты куыстдæттæг центрæн. Иуæй сын баххуыс кодтой куыст ссарын. Иннæмæй та ма сын сæ кусæн бынат сифтонг кодтой компьютерæй.
Республикæйы куыстдæттæг центры куыд зæгъынц, афтæмæй инвалидтæн æххуыс кæнын нымайынц сæ хæсыл.
1997 азы Дзебойты Сергей сси инвалид. Фæлæ куыстуарзаг нæлгоймаг æнцад бадын ахуыр нæу æмæ йæ бафæндыд хи гыццыл хæдзарад байгом кæнын. Йæ фыццаг æххуысгæнджытæ уыдысты куыстдæттæг центры специалисттæ. Сæрмагонд программæйы фæрцы йын радих кодтой 100 мин сомы æмæ фермерæн йæ бæллиц сæххæст. Ныр кæны хуыты куыст.
Инклюзивон программæ Уæрæсейы æнтысджынæй æххæстгонд цæуы. Инвалидтæн сæ бон у, сæ зонындзинæдтæ не ‘вгъаугæнгæйæ, сæхи бафæлварын алы куыстыты. Уый та дывæр пайда у: йæхицæн æмæ куыстдæттæгæн.
«Хъыгагæн, ахæм куыстуæттæ бирæ не сты» – загъта Татьяна Блинова куыстуæттыл æрзилгæйæ, цы æмбырд сарæзта, уым. Архайдтой дзы Цæгат Кавказы Федералон зылды субъектты Хицауады минæвæрттæ, Цæгат Ирыстоны фæллойы æмæ социалон хъахъхъæнынады, стæй ахуырады æмæ наукæйы министрадты минæвæрттæ.
Фæстаг сфысты бæрæггæнæнтæм гæсгæ ныртæккæ Уæрæсейы цæры 12 милуан инвалиды. Уыдонæй 3 милуаны кусынц, иннæтæ – нæ æмæ сын хъæуы баххуыс кæнын.
Татьянæ Блинова куыд загъта, афтæмæй бацæттæ кодтой закъоны проект, цæмæй субъекттæ сæхæдæг бæлвырд кæной, инвалидтæн квотæтæ цавæр куыстуæтты хъуамæ уа, уый.
Уымæй уæлдай ма инвалидтæн хъуамæ сæ бон уа, кæм сæ фæнда, уым ахуыр кæнын æмæ сæ фадæттæм гæсгæ, æмбæлгæ дæсныйад райсын.
Законмæ гæсгæ, исты куыстуаты 100 адæймагæй фылдæр куы куса, уæд дзы, æнæмæнг, хъуамæ куыст лæвæрд цæуа инвалидтæн дæр. Цæгат Ирыстоны ис 7 000 инвалиды, фæлæ дзы куыстыл хæст сты æрмæстдæр 1 500-йы.
Паддзахады хæс у – йæ цæрджыты бартæ хъахъхъæнын. Æмæ кæд искæмæн йе нæниздзинад фæцудыдта, уæддæр хъуамæ, йæ бон куыд у, афтæ куса. Ацы закъон чи не ‘ххæст кæна, æмæ квотæмæ гæсгæ инвалидтæн кусæн бынæттæ чи нæ дæтта, уыцы куыстуæттæ фиддзысты ивар.
Зыхъуаты Жаннæ
