Бæрæгбонмæ æрæмбырд сты дины архайджытæ Хъæрæсе-Черкесийæ, Кæсæг-Балхъарæй
Цыколайы рацарæзты фæстæ байгом мæзджыт. Рагон бæстыхайы баивтой пъол, цар, сног кодтой къултæ. Ацы хъуыддагыл специалисттæ куыстой афæдзæй фылдæр. Уыимæ ма районы культурæйы хæдзары уыд ноджыдæр иу æхсызгон цау – уым раарфæ кодтой медресейы рауагъдонтæн. Бæлвырддæр хабæрттæ радзурдзæн Хъайтмазты Дзерассæ.
Афтæ Хъуыран зæрдывæрдæй кæсгæйæ Дашиты Ибрагим иттæг хорз радта фæлварæн. Ибрагим у иунæг Цыколайæ рацæуæг, хафизы ном чи райста. Пысылмæтты уæлфæдзæхст чиныджы хъахъхъæнæг – Хъуыраны алы дамгъæ дæр зоны. 6 азы æрыгон лæппу исламы бындуртæ ахуыр кодта медресЕйы – пысылмон дины скъолайы.
Даситы Ибрагим, хафиз: «Алы бон дæр райсомæй изурмæ хъуамæ бадай æмæ Хъуыран ахуыр кæнай. 200-300 хатты йæ хъуамæ кæсай алы бон дæр. 2 азы æмæ *рдæг афтæ ахуыр кодтон, Хуыцауы фæрцы. Ныр араббаг æвзаг, фикх дарддæр ахуыр кæндзынæн».
Цыколайы кадджын уавæры схорзæхджын кодтой медресейы 3 рауагъдоны. Бæрæгбонмæ æрæмбырд сты дины архайджытæ Хъæрæсе-Черкесийæ, Кæсæг-Балхъарæй. Æрыгон лæппутæ фæлварæн радтой æмæ райстой дипломтæ.
Абон нæм Хъуыран йæ райдиан хуызы бахæццæ хафизты фæрцы. Ацы дзырд у араббаг, нысан кæны – хъахъхъæнын. Хафизтæ Хуыцауы дзырд хæццæ кæнынц адæммæ, куыд у, афтæмæй, æнæ дывæр нысаниуæгæй. Сабырдзинады æмæ зæрдæхæлардзинады сыгъдæг дин амонын. Уый у сæйрагдæр, зæгъы Цæгат Ирыстоны муфтий Гуæцæлты Хадзымурат. Хъæуы æхсæнады исламы тыххæй цы стереотиптæ сæвзæрд, уыдон халын.
Гуæцæлты Хадзымурат, Республикæ Цæгат Ирыстон-Аланийы муфтий: «Фыццаджыдæр, сæ туджы, сæ хъуыддаджы, сæ дины хъуамæ уа фæлмæндзинад, зæрдæхæлардзинад. Ууыл ахуыр кæны дин, ууыл ахуыр кæны мæзджыд. Мæзджыд хъæуы куы уа, уæд уырдæм цы фæсивæд цæуы, уыдон ахуыр кæнынц. Имамтæ, хистæртæ бацамонынц кæстæртæн кæм рæдыйынц, уый æмæ сæ сраст кæнынц».
Фæстаг азты республикæйы пысылмæтты æхсæнад рæзы. Фæзынд фыццаг имамтæ, хафизтæ. Муфтийы ныхæстæм гæсгæ, пысылмон уæвын æрмæст Хъуыран зонын нæу. Хъæуы æдзух тырнын наукæтæ ахуыр кæнынмæ. Афтæ, зæгъæм, Дзæуджыхъæуы Сунниттаг мæзджыты ахуыргæндтæ адæмæн аразынц лекцитæ.
Лæгкуты Омар, Æрæфы районы администрацийы сæргълæууæг: «Хъæрæсе-Черкессийы ис стыр пысылмон скъола, ахуыр дзы кæнынц Хъуыран. Махæн тынг æхсызгон у, не *мхъæуккаг Даситы Ибрагим дæр æй каст кæй фæцис. Базыдта Хъуыран, кæсы йæ. Скъолайы уыд хуыздæрты æмрæнхъ».
Цыкола йæ рæстæджы уыдис республикæйы пысылмон культурæйы центр. Ам уыд 5 мæзджыты æмæ 3 медресейы. Абон дзы баззад иу мæзджыт. 30 азы бæрц æй хъуыд реставраци кæнын. Ныр къухы бафтыд. Специалисттæ ацы хъуыддагыл афæдзæй фылдæр архайдтой. Бæстыхайы сæйраг хай цæттæ у, сцалцæг кæнын ма хъæуы сылгоймæгты хай. Мæзджыты фыццаг ламаз сарæзтой Цыколайы цæрджытæ æмæ уазджытæ.
Хъаирты Алан, Æрæфы районы сæйраг имам: «Цалцæг скодтам нæхи хъарутæй. Бирæ адæм нæм фæкаст. Йæ сæр ын баивта, мидæгæй дæр æм базылдыстæм».
Ламазы фæстæ уазджытæ республикæйы пысылмæтты управленийымæ æрныхас кодтой тымбыл стъолы уæлхъус. Дзырдтой, фæсивæды патриотон хъомылады, стæй ацы хъуыддаджы дин цы бынат ахсы, уый тыххæй.
